voor puffino's site: dynamo's voor dummies
Geplaatst: za 10 dec 2005, 21:05
niet dat ik jullie dom vind hoor, klonk gewoon grappig als titel. Weet ik ook zeker dat de mannen die echt vestand er van hebben niet meelezen en mijn verhaal weer afbreken 
. Bedoeling is om wat algemene uitleg te geven zodat je zelf wat makkelijker een storing kan zoeken, volledig is het vast niet maar ik heb het zo eenvoudig mogelijk gehouden.
Om te kunnen functioneren heeft een auto stroom nodig, voor de startmotor, lampen enz. Die stroom komt uit de accu, een oplaadbare batterij. Als je die niet zou bijladen dan is ie op een gegeven moment leeg en sta je stil. ?(behalve met een oude diesel want als die eenmaal loopt heeft de motor geen stroom meer nodig, de rest zoals verlichting valt wel uit natuurlijk)
Dat laden gebeurd door de dynamo. Er zijn twee hoofdsoorten, een gelijkstroom (DC, generator in het engels) en een wisselstroomdynamo (AC, alternator in het engels).
Een dynamo is een ding wat je wel kent van de fiets. Een magneet en een spoel. Door dat snel tov elkaar te draaien ontstaat er stroom. De magneet kan draaien of de spoel kan draaien. Het draaiende binnenste deel noem je de rotor, het stilstaande deel (aan het huis vast) de stator, wat je laat draaien maakt niet uit. Er is een probleempje hoe harder je draait, hoe hoger de spanning die de dynamo levert maar je accu wil het liefst iets van 14,x volt hebben en niet meer want dan gaat hij kapot en ook niet minder als 12 volt want dan wordt er niets geladen. En het moet gelijkspanning zijn geen wisselspanning.
Nu moet je dus bij stationair toerental genoeg spanning hebben dus dan moet de dynamo al meer dan 12 volt geven maar dan loopt de spanning toch vet boven de 14,5 volt bij 4000 toeren. Daarnaast zijn de huidige dynamo's allemaal wisselstoom en dat lust een accu al helemaal niet. een probleem dus. Gelukkig zijn daar hulpmiddelen voor.
De gelijkrichter
Deze maakt van wisselstroom gelijkstroom, vandaar zijn naam. Dit doet hij door middel van diodes. Dit zijn electronica onderdeeltjes die een stroom wel van + naar - door laten maar niet omgekeerd. Nu bestaat een wisselspanning uit een spanning die heel snel van + naar - wisselt. De diodes pikken daar iedere keer de stukjes plus en min uit, en sturen ze allebei naar hun eigen draadje als een soort scheidsrechter. We hebben dus dankzij de diodes nu een gelijkspanning gekregen.
(ik gebruik hier stroom(ampere) en spanning(volt) door elkaar maar dat zijn technisch twee verschillende zaken alleen niet van belang voor dit verhaal)
Alleen zitten er natuurlijk steeds hele kleine pauzes tussen die plus en min toppen. Zo'n verloop heeft de namelijk vorm van een golf, een sinus golf. De top is 14,5 volt dan zakt hij naar beneden tot - 14,5 volt en weer omhoog enz. Je pakt alleen de toppen dus de tussenliggende tijd (in miliseconden) is er niets. Krijg je een soort knipperlicht. Om dit op te vangen zitten er meestal drie spoelen in zo'n dynamo. Dan kun je in een omwenteling drie keer het zelfde trucje uithalen en vul je de pauzes mooi op. OK we hebben nu een plus en een min om de accu te laden. Alleen loopt dat nu nog steeds op tot meer dan 30 volt en dat vinden onze lampen en de accu niet leuk. We moeten die spanning dus regelen.
De spanningsregelaar
Deze zijn er mechanisch en electronisch. Deze zorgt er voor dat de spanning niet boven de 14,x volt uitkomt. Vroeger mechanisch, ze werden warm en waren aan inbranden onderhevig. Dat ding schakelde als een gek. Later werden ze electronisch. Weer wat later vond men een elegantere oplossing en de spanningsregelaar ging ander werk doen (het werd ook een ander ding met de zelfde naam by the way)
Men ging de vaste magneet vervangen door een electro magneet. Het voordeel daarvan is dat hoe sterker het magnetisch veld wordt hoe hoger de spanning. De regelaar meet aan je accu hoe veel spanning daar over heen staat (sense aansluiting) en zet dan meer of minder spanning op de veldwikkelingen van de magneet. Altijd de goede spanning en geen verhitte regelaars meer. Veel gebruikers aan, veel laadspanning, u vraagt de dynamo draait. Je kunt je nu voorstellen wat er gebeurt als je sense los hangt of te veel weerstand heeft door roest, de regelaar schroeft dan de veldspanning op en de laadspanning vliegt omhoog met het toerental.
Koolborstels.
Als je een spoel hebt die ronddraait dan komen daar draden uit, ofwel om de geleverde stroom kwijt te kunnen ofwel om bv als electromagneet te fungeren. dat gaat goed tot de aanvoer of afvoerdraad op is want deze draait zich in rap tempo om de as. Maar het is zo lullig als je voor je gaat rijden moet gaan uitrekenen hoeveel meter draad je nodig hebt. Dus daar is de koolborstel. Op de spoelas zit een koperen klont met sporen waar stroom door kan en die vast zit aan de spoel draden. De commutor. je kunt hier een koperen sleepcontactie op duwen en de spanning invoeren of afvoeren. Alleen slijt dat wat snel. grafiet is een goede geleider en het smeert goed dus wordt er een koolborstel gemaakt die de verbinding verzorgt. In een houder met een veertje erboven. Aan die koolborstel zitten draden gesoldeerd. Door stof en roest kan deze koolborstel in zijn houdertje blijven hangen en niet meer tegen de commutor komen dan werkt de boel niet meer. Dat is bv de truc met de hamer op de startmotor, door de schok schiet de vastzittende borstel weer los en hij doet het weer (even)
Al deze dingen zitten tegenwoordig in de dynamo ingebouwd maar bij oude modellen zijn het losse delen. Bij de gelijkspanningsdynamo natuurlijk geen gelijkrichter. Alleen wilde deze dingen wel eens ompolen en hield de laadcapaciteit niet over. Vandaar dat men naar wisselspanning ging.
Laadstroomlampje:
Dit lampje hangt aan een pluslijn van de regelaar en aan een plusdraad van je boordnet. Er is een soort evenwicht,er is van twee kanten een even groot aanbod en om te branden zal er een aarde moeten zijn. Als er nu iets kapot gaat en de laadspanning valt weg dan is er dus stroomaanbod vanaf de accu welke via de niet werkende dynamo naar de aarde loopt. Zie het als twee communicerende vaten. Het lampje is een schoepenradje in de verbinding tussen de vaten. als beide vaten vol zijn stroomt er geen water door de verbinding en het rad staat stil. Gaat er nu een vat lek en loopt leeg dan loopt het water van het volle vat naar het lege. Het rad draait nu.
Waarom nu 6, 12 of 24 volt. Heel simpel, P=UxI. Ofwel een 6 volt 6 wat lampje trekt 1 ampere. Maar een 12 Volt lampje kan bij 1 Ampere al 12 Watt zijn. Dus bij het zelfde verbruik meer opbrengst. Grootste voordeel daarbij is dat je ook minder dikke draden nodig hebt. Want als 6 Watt genoeg is gebruikt het nu maar een half Ampere en hoe meer ampres hoe dikker de draad moet zijn.
Hopelijk vinden jullie dit leerzaam of hebben opmerkingen cq aanvullingen of verbeteringen. Ik wil eventueel ook nog wel wat achtergronden over bv remsystemen, ontsteking, lpg, startmotoren of carburatie schrijven. Diesel ben ik niet zo'n held in.
Fred101
Storing:
- meet eerst met een voltmeter als de motor draait of er iets van 14,x volt is
Is dat er niet dan wordt het moeilijk en zul je er een schema bij moeten pakken en aan de dynamo of eventuele losse delen gaan meten. Meet je daar ook niets of bv een wisselspanning (kan je ook over je accu meten) dan moet het ding open voor reparatie. Zolang je niet hoeft te wikkelen kun je dat vaak zelf. Net als de startmotor is het vaak vuil en inbranden.
. Bedoeling is om wat algemene uitleg te geven zodat je zelf wat makkelijker een storing kan zoeken, volledig is het vast niet maar ik heb het zo eenvoudig mogelijk gehouden.Om te kunnen functioneren heeft een auto stroom nodig, voor de startmotor, lampen enz. Die stroom komt uit de accu, een oplaadbare batterij. Als je die niet zou bijladen dan is ie op een gegeven moment leeg en sta je stil. ?(behalve met een oude diesel want als die eenmaal loopt heeft de motor geen stroom meer nodig, de rest zoals verlichting valt wel uit natuurlijk)
Dat laden gebeurd door de dynamo. Er zijn twee hoofdsoorten, een gelijkstroom (DC, generator in het engels) en een wisselstroomdynamo (AC, alternator in het engels).
Een dynamo is een ding wat je wel kent van de fiets. Een magneet en een spoel. Door dat snel tov elkaar te draaien ontstaat er stroom. De magneet kan draaien of de spoel kan draaien. Het draaiende binnenste deel noem je de rotor, het stilstaande deel (aan het huis vast) de stator, wat je laat draaien maakt niet uit. Er is een probleempje hoe harder je draait, hoe hoger de spanning die de dynamo levert maar je accu wil het liefst iets van 14,x volt hebben en niet meer want dan gaat hij kapot en ook niet minder als 12 volt want dan wordt er niets geladen. En het moet gelijkspanning zijn geen wisselspanning.
Nu moet je dus bij stationair toerental genoeg spanning hebben dus dan moet de dynamo al meer dan 12 volt geven maar dan loopt de spanning toch vet boven de 14,5 volt bij 4000 toeren. Daarnaast zijn de huidige dynamo's allemaal wisselstoom en dat lust een accu al helemaal niet. een probleem dus. Gelukkig zijn daar hulpmiddelen voor.
De gelijkrichter
Deze maakt van wisselstroom gelijkstroom, vandaar zijn naam. Dit doet hij door middel van diodes. Dit zijn electronica onderdeeltjes die een stroom wel van + naar - door laten maar niet omgekeerd. Nu bestaat een wisselspanning uit een spanning die heel snel van + naar - wisselt. De diodes pikken daar iedere keer de stukjes plus en min uit, en sturen ze allebei naar hun eigen draadje als een soort scheidsrechter. We hebben dus dankzij de diodes nu een gelijkspanning gekregen.
(ik gebruik hier stroom(ampere) en spanning(volt) door elkaar maar dat zijn technisch twee verschillende zaken alleen niet van belang voor dit verhaal)
Alleen zitten er natuurlijk steeds hele kleine pauzes tussen die plus en min toppen. Zo'n verloop heeft de namelijk vorm van een golf, een sinus golf. De top is 14,5 volt dan zakt hij naar beneden tot - 14,5 volt en weer omhoog enz. Je pakt alleen de toppen dus de tussenliggende tijd (in miliseconden) is er niets. Krijg je een soort knipperlicht. Om dit op te vangen zitten er meestal drie spoelen in zo'n dynamo. Dan kun je in een omwenteling drie keer het zelfde trucje uithalen en vul je de pauzes mooi op. OK we hebben nu een plus en een min om de accu te laden. Alleen loopt dat nu nog steeds op tot meer dan 30 volt en dat vinden onze lampen en de accu niet leuk. We moeten die spanning dus regelen.
De spanningsregelaar
Deze zijn er mechanisch en electronisch. Deze zorgt er voor dat de spanning niet boven de 14,x volt uitkomt. Vroeger mechanisch, ze werden warm en waren aan inbranden onderhevig. Dat ding schakelde als een gek. Later werden ze electronisch. Weer wat later vond men een elegantere oplossing en de spanningsregelaar ging ander werk doen (het werd ook een ander ding met de zelfde naam by the way)
Men ging de vaste magneet vervangen door een electro magneet. Het voordeel daarvan is dat hoe sterker het magnetisch veld wordt hoe hoger de spanning. De regelaar meet aan je accu hoe veel spanning daar over heen staat (sense aansluiting) en zet dan meer of minder spanning op de veldwikkelingen van de magneet. Altijd de goede spanning en geen verhitte regelaars meer. Veel gebruikers aan, veel laadspanning, u vraagt de dynamo draait. Je kunt je nu voorstellen wat er gebeurt als je sense los hangt of te veel weerstand heeft door roest, de regelaar schroeft dan de veldspanning op en de laadspanning vliegt omhoog met het toerental.
Koolborstels.
Als je een spoel hebt die ronddraait dan komen daar draden uit, ofwel om de geleverde stroom kwijt te kunnen ofwel om bv als electromagneet te fungeren. dat gaat goed tot de aanvoer of afvoerdraad op is want deze draait zich in rap tempo om de as. Maar het is zo lullig als je voor je gaat rijden moet gaan uitrekenen hoeveel meter draad je nodig hebt. Dus daar is de koolborstel. Op de spoelas zit een koperen klont met sporen waar stroom door kan en die vast zit aan de spoel draden. De commutor. je kunt hier een koperen sleepcontactie op duwen en de spanning invoeren of afvoeren. Alleen slijt dat wat snel. grafiet is een goede geleider en het smeert goed dus wordt er een koolborstel gemaakt die de verbinding verzorgt. In een houder met een veertje erboven. Aan die koolborstel zitten draden gesoldeerd. Door stof en roest kan deze koolborstel in zijn houdertje blijven hangen en niet meer tegen de commutor komen dan werkt de boel niet meer. Dat is bv de truc met de hamer op de startmotor, door de schok schiet de vastzittende borstel weer los en hij doet het weer (even)
Al deze dingen zitten tegenwoordig in de dynamo ingebouwd maar bij oude modellen zijn het losse delen. Bij de gelijkspanningsdynamo natuurlijk geen gelijkrichter. Alleen wilde deze dingen wel eens ompolen en hield de laadcapaciteit niet over. Vandaar dat men naar wisselspanning ging.
Laadstroomlampje:
Dit lampje hangt aan een pluslijn van de regelaar en aan een plusdraad van je boordnet. Er is een soort evenwicht,er is van twee kanten een even groot aanbod en om te branden zal er een aarde moeten zijn. Als er nu iets kapot gaat en de laadspanning valt weg dan is er dus stroomaanbod vanaf de accu welke via de niet werkende dynamo naar de aarde loopt. Zie het als twee communicerende vaten. Het lampje is een schoepenradje in de verbinding tussen de vaten. als beide vaten vol zijn stroomt er geen water door de verbinding en het rad staat stil. Gaat er nu een vat lek en loopt leeg dan loopt het water van het volle vat naar het lege. Het rad draait nu.
Waarom nu 6, 12 of 24 volt. Heel simpel, P=UxI. Ofwel een 6 volt 6 wat lampje trekt 1 ampere. Maar een 12 Volt lampje kan bij 1 Ampere al 12 Watt zijn. Dus bij het zelfde verbruik meer opbrengst. Grootste voordeel daarbij is dat je ook minder dikke draden nodig hebt. Want als 6 Watt genoeg is gebruikt het nu maar een half Ampere en hoe meer ampres hoe dikker de draad moet zijn.
Hopelijk vinden jullie dit leerzaam of hebben opmerkingen cq aanvullingen of verbeteringen. Ik wil eventueel ook nog wel wat achtergronden over bv remsystemen, ontsteking, lpg, startmotoren of carburatie schrijven. Diesel ben ik niet zo'n held in.
Fred101
Storing:
- meet eerst met een voltmeter als de motor draait of er iets van 14,x volt is
Is dat er niet dan wordt het moeilijk en zul je er een schema bij moeten pakken en aan de dynamo of eventuele losse delen gaan meten. Meet je daar ook niets of bv een wisselspanning (kan je ook over je accu meten) dan moet het ding open voor reparatie. Zolang je niet hoeft te wikkelen kun je dat vaak zelf. Net als de startmotor is het vaak vuil en inbranden.
