Speciaal voor John: uit v/h de Info der LRCH
Geplaatst: zo 16 jul 2006, 17:02
PANIEK IN BIBABUBALAND.
Een autoband heeft een bandhoogte, een loopvlakbreedte, een binnendiameter en een buitendiameter. Dat zijn dan ook de afmetingen die je vóór de APK op een briefje krabbelt en meeneemt naar de bandenwinkel. Zou je denken. Misschien denk je zelfs dat drie waarden voldoende zou moeten zijn, maar dat is niet zo. Je hebt ze alle vier nodig omdat de buitendiameter minus de bandhoogte niet gelijk is aan de binnendiameter. Een band heeft een randje waarmee hij zich tegen de velg kan laten drukken. De velg heeft daartoe eveneens een randje. Daar speelt iets vergelijkbaars, denk niet dat een 16 inch velg precies 40,64 mm hoog is. Hij is bijna 45 cm en heus niet uit 2 cm dik staal vervaardigd. Bij fietsenbanden houdt men zich aan mijn logica. Dat er meestal slechts drie maten genoemd worden is schijn: men mag de laatste waarde weglaten indien hij gelijk is aan de voorlaatste. Dit omdat dan de laatste in zekere zin nog steeds juist is, denk ik. In zeldzame gevallen zoals vooroorlogse bakfietsen, gaat deze truc twee maal op. Zo zijn er fietsenbanden met 4, met 3 en met 2 waarden. Drie komt het meest voor. Neem bijvoorbeeld een 28 x 1.5/8 x 1.3/8, alias een 28 x 1.5/8 x 1.3/8 x 1.3/8. De 28 betekent dat de buitendiameter van het wiel met opgepompte band 28 inch is. De velgmaat (een maat voor de velg zonder zijn randje) is 26.3/8 inch want dat is gelijk aan 28 ? 1.5/8 . De hoogte van de band, dat wil zeggen, het deel dat boven de velgrand uitsteekt, is 1.3/8 inch. De breedte van het loopvlak is eveneens 1.3/8. Hoogte en breedte zijn bij een fietsband vrijwel altijd gelijk. De vakman noemt dat een vierkante band. Fietsen hebben dus ronde wielen met vierkante banden, nogal logisch dat ze zo vermoeiend zijn.
Behept met deze kennis staat de fietsenmaker naast haar HCPU. Bandenmaat 750 x 16. Vierkant zijn ze niet, overweegt hij, dus waar is de rest? En wat betekent wat er wel is? 750 zal wel milimeter zijn want 750 inch is meer dan 19 meter en zo groot is niets aan een Land Rover, zelfs de kier tussen deur en chassis niet. Haar voorwiel blijkt iets groter dan het 28 inch voorwiel van buurman, dus dat klopt. Buurman ook. Maar wat is er dan 16 mm? ?Het ventiel??, oppert Margriet, ?En anders moet je maar googlen. Dat zeg je bij mij ook altijd.? Als we het huis weer binnengaan dankt, aan de andere zijde van zijn ruit, buurman voor het terugtillen van zijn tandem. Zestien blijkt inches te zijn. Zevenhonderdvijftig is ook inch, maar dan centi-inches. Dat is verrassend. Het zijn Michelins, dus Frans en dan zou men metrisch gedrag verwachten en geen pre-occupaties met de lengte van de duim van een reeds lang geleden aan de overzijde van het Kanaal overleden koning. Al met al geen al te sterk verhaal, zo lijkt het, maar vergeet niet, het gaat over rubber en dat is rekbaar. We worden het eens dat onze 750 x 16 feitelijk een 7,5 x 16 is en dat de weggelaten waarde eveneens 7,5 moet zijn, ook al stond hij dan vooraan. We mogen al blij zijn dat ze niet de middelste waarde hebben weggelaten. Hoewel.
Onze Michelins hebben het ruim 160.000 km volgehouden, langer dan de 300 Tdi, en als die droogtescheurtjes er niet waren hadden ze nog wel een apekaatje meegekund, maar nu ga ik toch maar eens rondbellen. De Michelin X-en blijken inderdaad heel goede banden, want ze zijn op. Een paar dagen later wijst Rob op de BFGoodrichs AT van Helen. Auto nieuw gekocht, originele banden, nog 3 tot 4 mm profiel, kilometerstand 285.000. Hm.
De BFG-maat is 235x85x16. Dat is hetzelfde als 750x16, beweert men. Klopt dat, zijn ze even hoog? De velg heeft een hoogte van 16 inch, dat staat in ieder geval vast en blijft ook zo. De 7,5 inch hoogte van de X zit zowel aan de onder- als aan de bovenkant van de velg, zodat je voor de Michelin X op een totale hoogte van 7,5 + 16 + 7,5 = 31 inch (78,7 cm) uit komt. Bij Goodrich is dat allemaal zo simpel niet. Dat komt door het schoolsysteem. Wij en de Fransen leren onze kinderen Engels. In Angelsaxië, waar BFGoodrich vandaan komt, hoeft dat niet want daar kennen de kindertjes dat al. Daarom doodt men daar de tijd met het omrekenen van de ene fantasie-eenheid in de andere. In het kader van de Europese eenwording schakelt men geleidelijk om naar ons stelsel, maar dat verloopt traag omdat men metrisch niet als de oplossing, maar als een extra fantasie-eenheid heeft opgevat. Centimeter en kilogram maken het probleem alleen maar groter in plaats van het op te lossen, zo lijkt hen. Uit loyaliteit hebben wij dan weer de Euro ingevoerd en terwijl iedereen de hele dag omrekent is China de fabriek van de wereld geworden, maar dit terzijde. De 16 in 235x85x16 is ? zoals verwacht ? in inches. De 235 is de bandbreedte in... milimeters. Napoleon en de King door elkaar gehusseld, een Waterloo dat op een warrige geest duidt. De 85 zijn dan ook noch centimeters, noch inches. Het zijn procenten. Leuk voor de kindertjes. Daarmee is de band 85% van 235 mm = 20 cm hoog en het wiel 20 + 20 + 40,6 = 80,6 cm (was 78,7 cm). De breedte is, zoals gezegd, 23,5 cm (was 19,1 cm). Er is dus wel verschil, maar het effect op de snelheidsmeter is gering, en anders ijk ik hem wel in Rijnlandse voeten per maan-maand.
Daarmee is de BFG goedgekeurd. Alras blijkt: de BFG is een ?tubeless? band, de Michelin X een ?tubed? type dat een BiBa (binnenband) vereist. De garage beweert dat de BFG best wel met een BiBa gemonteerd kan worden, maar de fabrikant zegt van niet. Ik leg me bij de garagist neer en word sindsdien verscheurd door twijfel met overwegingen als:
De Land Rover fabriek levert Defenders in twee wielcombinaties: de stalen velg met BiBa / tubed BuBa en de lichtmetalen velg met tubeless BuBa.
De lichtmetalen velg heeft een ?hump?, een glooiend randje waar de BuBa na montage bij het oppompen overheen wipt en dat voorkomt dat de band bij onderspanning van de velg springt. De stalen velg heeft geen hump.
Het binnenste laagje van een tubeless BuBa bestaat uit een rubber laag van ongeveer 1,5 mm dik, dat dezelfde functie en eigenschap heeft als een BiBa.
Het gevaar van een BiBa in een tubeless BuBa is dat er luchtblazen tussen BiBa en BuBa kunnen ontstaan. Dit kan bij hoge snelheden tot een klapband leiden.
Een wiel met een 185x60x14 band (VW Polo) draait op topsnelheid (170 km/u) 15,6 toeren per minuut. Margriet haar HCPU wiel met BFG 235x85x16 draait op theoretische topsnelheid (135 km/u) 8,6 toeren per minuut.
Er zijn mensen die hun tubeless BuBa zonder BiBa op een stalen velg monteren en er probleemloos tonnen mee rond rijden.
Er zijn mensen die hun tubeless BuBa mèt BiBa op een stalen velg monteren en er probleemloos tonnen mee rond rijden.
Er zijn mensen die hun tubeless BuBa mèt BiBa op een stalen velg monteren en meer dan gemiddeld lekke banden oplopen.
Een lekke band heeft altijd een oorzaak maar toch hebben gespecialiseerde bandencentra soms niet de intelligentie om vóór het inleggen van een nieuwe BiBa de binnenzijde van de BuBa op scherpe insluitsels te controleren.
Gespecialiseerde bandencentra zijn soms stomverbaasd als ze horen dat er tijdens terreinrijden gruis in de band kan komen. Toch zijn ze dat de volgende lekke band weer vergeten.
Tubeless BuBa's zijn van binnen niet glad afgewerkt.
Ook al zijn er deskundigen die beweren dat die ruwheid voor een BiBa niet het probleem is, toch werd de lekke band tijdens onze tocht naar Kroatië duidelijk veroorzaakt door slijtage van de BiBa op de koorden van de BuBa.
Tubeless BuBa's hebben aan de binnenzijde vaak één of meer garantiestickers. Deze stickers hebben een verruwend effect op BiBa's en veroorzaken lekkages.
Gespecialiseerde bandencentra verwijderen garantiestickers soms onvolledig of geheel niet.
Tubeless BuBa's zijn niet ontworpen om met BiBa's gebruikt te worden.
Merk- BiBa's (18 Euro-klasse) zijn van duidelijk betere kwaliteit dan merkloze (10 Euro-klasse).
Het witte spul op een BiBa is talkpoeder. Het wordt gebruikt om het opeenplakken van rubber te voorkomen.
BiBa's geven geen extra stevigheid en helpen niet om lekke banden te voorkomen.
Klapbanden komen meer bij tubed banden voor dan bij tubeless. Dit omdat klapbanden vaak veroorzaakt worden door frictie (= hitte) tussen BiBa en BuBa.
Bij lage bandenspanning of overbelading kan de vervorming (= hitte) tien maal zo groot zijn als bij een correcte band.
Een tubeless band met lage spanning en hoge belasting ? zoals bijvoorbeeld bij rijden in mul zand ? kan zich op de velg verplaatsen met totale leegloop als gevolg.
Lekke BiBa's zijn onderweg gemakkelijker te repareren dan lekke BuBa's. Een band is onderweg te breken (los te halen van de velg) door het wiel bij de voorbumper neer te leggen, de hi-jack op de band te plaatsen en de auto op te krikken. (Een plastic bumper is een hint om hier maar niet aan te beginnen.) Neem op expedities altijd reserve BiBa's mee, of je nou tubed rijdt of tubeless.
De 750x16 van de ene fabrikant is de andere niet. Hoogteverschillen van 3 cm komen voor.
Bij fietsen betekent een hogere band dat de velg vervangen moet worden door een kleiner exemplaar: iedere 28 inch band heeft dezelfde omtrek. Bij automobielen ? waar snelheidsmeter en kilometerteller daarvan afhankelijk zijn, varieert de omtrek met de windrichting. Het zijn ècht warrige types, die bandenjongens.
Op tubeless motorfietsbanden, dan wel in de documentatie van hun leverancier, staat meestal (altijd?) "Install tube when used on tube-type rim." (Gebruik met BiBa indien de velg dat vereist) .
Luchtblazen zijn te beperken door tijdens het oppompen een ?tijdelijk lek? te maken. Dit kan door een bandenlichter tussen BuBa en velg te steken. Ventielwaggelen wil ook wel helpen. Deze laatste techniek kan ook achteraf herhaald worden, bijvoorbeeld onder verminderde bandendruk (liefst in de nabijheid van een tankstation of andere compressor).
Volgens sommigen is zo'n ?tijdelijk lek? net zo effectief als het plaatsen van een bordje ?Stront wie heeft jou gescheten?? bij de zoveelste hondendrol op je tuinpad.
Luchtblazen verdwijnen niet door in plaats van lucht, stikstof te gebruiken.
Er zijn ook nog bandenmaten als 36x12.50-16.5 (Hummer), maar daar begin ik maar niet eens aan.
Wolfvelgen zijn van staal en toch geschikt voor tubeless montage.
Je zou met een 1mm boortje hier en daar een gaatje in je ongemonteerde tubeless BuBa kunnen boren, maar iedereen moet lachen als ik dat voorstel.
Zie o.a. [www.lrch.nl] en [www.prikpagina.nl]
Gezien de warrigheid van onderwerp en schrijver is het verstandig om bovengenoemde internetbronnen nog even te blijven volgen voor aanvullingen en correcties.
Een autoband heeft een bandhoogte, een loopvlakbreedte, een binnendiameter en een buitendiameter. Dat zijn dan ook de afmetingen die je vóór de APK op een briefje krabbelt en meeneemt naar de bandenwinkel. Zou je denken. Misschien denk je zelfs dat drie waarden voldoende zou moeten zijn, maar dat is niet zo. Je hebt ze alle vier nodig omdat de buitendiameter minus de bandhoogte niet gelijk is aan de binnendiameter. Een band heeft een randje waarmee hij zich tegen de velg kan laten drukken. De velg heeft daartoe eveneens een randje. Daar speelt iets vergelijkbaars, denk niet dat een 16 inch velg precies 40,64 mm hoog is. Hij is bijna 45 cm en heus niet uit 2 cm dik staal vervaardigd. Bij fietsenbanden houdt men zich aan mijn logica. Dat er meestal slechts drie maten genoemd worden is schijn: men mag de laatste waarde weglaten indien hij gelijk is aan de voorlaatste. Dit omdat dan de laatste in zekere zin nog steeds juist is, denk ik. In zeldzame gevallen zoals vooroorlogse bakfietsen, gaat deze truc twee maal op. Zo zijn er fietsenbanden met 4, met 3 en met 2 waarden. Drie komt het meest voor. Neem bijvoorbeeld een 28 x 1.5/8 x 1.3/8, alias een 28 x 1.5/8 x 1.3/8 x 1.3/8. De 28 betekent dat de buitendiameter van het wiel met opgepompte band 28 inch is. De velgmaat (een maat voor de velg zonder zijn randje) is 26.3/8 inch want dat is gelijk aan 28 ? 1.5/8 . De hoogte van de band, dat wil zeggen, het deel dat boven de velgrand uitsteekt, is 1.3/8 inch. De breedte van het loopvlak is eveneens 1.3/8. Hoogte en breedte zijn bij een fietsband vrijwel altijd gelijk. De vakman noemt dat een vierkante band. Fietsen hebben dus ronde wielen met vierkante banden, nogal logisch dat ze zo vermoeiend zijn.
Behept met deze kennis staat de fietsenmaker naast haar HCPU. Bandenmaat 750 x 16. Vierkant zijn ze niet, overweegt hij, dus waar is de rest? En wat betekent wat er wel is? 750 zal wel milimeter zijn want 750 inch is meer dan 19 meter en zo groot is niets aan een Land Rover, zelfs de kier tussen deur en chassis niet. Haar voorwiel blijkt iets groter dan het 28 inch voorwiel van buurman, dus dat klopt. Buurman ook. Maar wat is er dan 16 mm? ?Het ventiel??, oppert Margriet, ?En anders moet je maar googlen. Dat zeg je bij mij ook altijd.? Als we het huis weer binnengaan dankt, aan de andere zijde van zijn ruit, buurman voor het terugtillen van zijn tandem. Zestien blijkt inches te zijn. Zevenhonderdvijftig is ook inch, maar dan centi-inches. Dat is verrassend. Het zijn Michelins, dus Frans en dan zou men metrisch gedrag verwachten en geen pre-occupaties met de lengte van de duim van een reeds lang geleden aan de overzijde van het Kanaal overleden koning. Al met al geen al te sterk verhaal, zo lijkt het, maar vergeet niet, het gaat over rubber en dat is rekbaar. We worden het eens dat onze 750 x 16 feitelijk een 7,5 x 16 is en dat de weggelaten waarde eveneens 7,5 moet zijn, ook al stond hij dan vooraan. We mogen al blij zijn dat ze niet de middelste waarde hebben weggelaten. Hoewel.
Onze Michelins hebben het ruim 160.000 km volgehouden, langer dan de 300 Tdi, en als die droogtescheurtjes er niet waren hadden ze nog wel een apekaatje meegekund, maar nu ga ik toch maar eens rondbellen. De Michelin X-en blijken inderdaad heel goede banden, want ze zijn op. Een paar dagen later wijst Rob op de BFGoodrichs AT van Helen. Auto nieuw gekocht, originele banden, nog 3 tot 4 mm profiel, kilometerstand 285.000. Hm.
De BFG-maat is 235x85x16. Dat is hetzelfde als 750x16, beweert men. Klopt dat, zijn ze even hoog? De velg heeft een hoogte van 16 inch, dat staat in ieder geval vast en blijft ook zo. De 7,5 inch hoogte van de X zit zowel aan de onder- als aan de bovenkant van de velg, zodat je voor de Michelin X op een totale hoogte van 7,5 + 16 + 7,5 = 31 inch (78,7 cm) uit komt. Bij Goodrich is dat allemaal zo simpel niet. Dat komt door het schoolsysteem. Wij en de Fransen leren onze kinderen Engels. In Angelsaxië, waar BFGoodrich vandaan komt, hoeft dat niet want daar kennen de kindertjes dat al. Daarom doodt men daar de tijd met het omrekenen van de ene fantasie-eenheid in de andere. In het kader van de Europese eenwording schakelt men geleidelijk om naar ons stelsel, maar dat verloopt traag omdat men metrisch niet als de oplossing, maar als een extra fantasie-eenheid heeft opgevat. Centimeter en kilogram maken het probleem alleen maar groter in plaats van het op te lossen, zo lijkt hen. Uit loyaliteit hebben wij dan weer de Euro ingevoerd en terwijl iedereen de hele dag omrekent is China de fabriek van de wereld geworden, maar dit terzijde. De 16 in 235x85x16 is ? zoals verwacht ? in inches. De 235 is de bandbreedte in... milimeters. Napoleon en de King door elkaar gehusseld, een Waterloo dat op een warrige geest duidt. De 85 zijn dan ook noch centimeters, noch inches. Het zijn procenten. Leuk voor de kindertjes. Daarmee is de band 85% van 235 mm = 20 cm hoog en het wiel 20 + 20 + 40,6 = 80,6 cm (was 78,7 cm). De breedte is, zoals gezegd, 23,5 cm (was 19,1 cm). Er is dus wel verschil, maar het effect op de snelheidsmeter is gering, en anders ijk ik hem wel in Rijnlandse voeten per maan-maand.
Daarmee is de BFG goedgekeurd. Alras blijkt: de BFG is een ?tubeless? band, de Michelin X een ?tubed? type dat een BiBa (binnenband) vereist. De garage beweert dat de BFG best wel met een BiBa gemonteerd kan worden, maar de fabrikant zegt van niet. Ik leg me bij de garagist neer en word sindsdien verscheurd door twijfel met overwegingen als:
De Land Rover fabriek levert Defenders in twee wielcombinaties: de stalen velg met BiBa / tubed BuBa en de lichtmetalen velg met tubeless BuBa.
De lichtmetalen velg heeft een ?hump?, een glooiend randje waar de BuBa na montage bij het oppompen overheen wipt en dat voorkomt dat de band bij onderspanning van de velg springt. De stalen velg heeft geen hump.
Het binnenste laagje van een tubeless BuBa bestaat uit een rubber laag van ongeveer 1,5 mm dik, dat dezelfde functie en eigenschap heeft als een BiBa.
Het gevaar van een BiBa in een tubeless BuBa is dat er luchtblazen tussen BiBa en BuBa kunnen ontstaan. Dit kan bij hoge snelheden tot een klapband leiden.
Een wiel met een 185x60x14 band (VW Polo) draait op topsnelheid (170 km/u) 15,6 toeren per minuut. Margriet haar HCPU wiel met BFG 235x85x16 draait op theoretische topsnelheid (135 km/u) 8,6 toeren per minuut.
Er zijn mensen die hun tubeless BuBa zonder BiBa op een stalen velg monteren en er probleemloos tonnen mee rond rijden.
Er zijn mensen die hun tubeless BuBa mèt BiBa op een stalen velg monteren en er probleemloos tonnen mee rond rijden.
Er zijn mensen die hun tubeless BuBa mèt BiBa op een stalen velg monteren en meer dan gemiddeld lekke banden oplopen.
Een lekke band heeft altijd een oorzaak maar toch hebben gespecialiseerde bandencentra soms niet de intelligentie om vóór het inleggen van een nieuwe BiBa de binnenzijde van de BuBa op scherpe insluitsels te controleren.
Gespecialiseerde bandencentra zijn soms stomverbaasd als ze horen dat er tijdens terreinrijden gruis in de band kan komen. Toch zijn ze dat de volgende lekke band weer vergeten.
Tubeless BuBa's zijn van binnen niet glad afgewerkt.
Ook al zijn er deskundigen die beweren dat die ruwheid voor een BiBa niet het probleem is, toch werd de lekke band tijdens onze tocht naar Kroatië duidelijk veroorzaakt door slijtage van de BiBa op de koorden van de BuBa.
Tubeless BuBa's hebben aan de binnenzijde vaak één of meer garantiestickers. Deze stickers hebben een verruwend effect op BiBa's en veroorzaken lekkages.
Gespecialiseerde bandencentra verwijderen garantiestickers soms onvolledig of geheel niet.
Tubeless BuBa's zijn niet ontworpen om met BiBa's gebruikt te worden.
Merk- BiBa's (18 Euro-klasse) zijn van duidelijk betere kwaliteit dan merkloze (10 Euro-klasse).
Het witte spul op een BiBa is talkpoeder. Het wordt gebruikt om het opeenplakken van rubber te voorkomen.
BiBa's geven geen extra stevigheid en helpen niet om lekke banden te voorkomen.
Klapbanden komen meer bij tubed banden voor dan bij tubeless. Dit omdat klapbanden vaak veroorzaakt worden door frictie (= hitte) tussen BiBa en BuBa.
Bij lage bandenspanning of overbelading kan de vervorming (= hitte) tien maal zo groot zijn als bij een correcte band.
Een tubeless band met lage spanning en hoge belasting ? zoals bijvoorbeeld bij rijden in mul zand ? kan zich op de velg verplaatsen met totale leegloop als gevolg.
Lekke BiBa's zijn onderweg gemakkelijker te repareren dan lekke BuBa's. Een band is onderweg te breken (los te halen van de velg) door het wiel bij de voorbumper neer te leggen, de hi-jack op de band te plaatsen en de auto op te krikken. (Een plastic bumper is een hint om hier maar niet aan te beginnen.) Neem op expedities altijd reserve BiBa's mee, of je nou tubed rijdt of tubeless.
De 750x16 van de ene fabrikant is de andere niet. Hoogteverschillen van 3 cm komen voor.
Bij fietsen betekent een hogere band dat de velg vervangen moet worden door een kleiner exemplaar: iedere 28 inch band heeft dezelfde omtrek. Bij automobielen ? waar snelheidsmeter en kilometerteller daarvan afhankelijk zijn, varieert de omtrek met de windrichting. Het zijn ècht warrige types, die bandenjongens.
Op tubeless motorfietsbanden, dan wel in de documentatie van hun leverancier, staat meestal (altijd?) "Install tube when used on tube-type rim." (Gebruik met BiBa indien de velg dat vereist) .
Luchtblazen zijn te beperken door tijdens het oppompen een ?tijdelijk lek? te maken. Dit kan door een bandenlichter tussen BuBa en velg te steken. Ventielwaggelen wil ook wel helpen. Deze laatste techniek kan ook achteraf herhaald worden, bijvoorbeeld onder verminderde bandendruk (liefst in de nabijheid van een tankstation of andere compressor).
Volgens sommigen is zo'n ?tijdelijk lek? net zo effectief als het plaatsen van een bordje ?Stront wie heeft jou gescheten?? bij de zoveelste hondendrol op je tuinpad.
Luchtblazen verdwijnen niet door in plaats van lucht, stikstof te gebruiken.
Er zijn ook nog bandenmaten als 36x12.50-16.5 (Hummer), maar daar begin ik maar niet eens aan.
Wolfvelgen zijn van staal en toch geschikt voor tubeless montage.
Je zou met een 1mm boortje hier en daar een gaatje in je ongemonteerde tubeless BuBa kunnen boren, maar iedereen moet lachen als ik dat voorstel.
Zie o.a. [www.lrch.nl] en [www.prikpagina.nl]
Gezien de warrigheid van onderwerp en schrijver is het verstandig om bovengenoemde internetbronnen nog even te blijven volgen voor aanvullingen en correcties.